BÀI HỌC SAU TRẬN XÍCH BÍCH - VAI TRÒ XÂY DỰNG TÁI TẠO TỔ CHỨC - BÀI 1: TẬP ĐOÀN THỤC HÁN

Đỗ Ngọc Minh

Bối cảnh: Sau trận chiến Xích Bích – sự hợp tác giữa 2 thế lực Ngô Quyền và Lưu Bị đã đánh bại thế lực mạnh nhất lúc bấy giờ là Tào Tháo.

Sau trận chiến đó Tào Tháo thiệt hại nặng nề và không còn sức để tham gia vào cuộc tranh giành đất đai – thành trì. Tào Tháo để Tào Nhân ở lại giữ Nam Quận còn bản thân rút về Hứa Xương để dưỡng binh.

Tình hình giữa Tôn Quyền và Lưu Bị mặc dù là liên minh đó, nhưng thực chất sự rạn nứt và bất hòa diễn ra khá gay gắt về cách chia phần sau chiến thắng Tào Tháo.

Tào Tháo vốn chiếm lấy Kinh Châu là một nơi hiểm yếu trước đây thuộc quyền kiểm soát của Lưu Biểu (do tranh giành quyền lực nội bộ gia đình nên bị Tào Tháo chiếm đoạt). Vùng đất Kinh Châu này vốn Tôn Quyền và Lưu Bị đều mong muốn có được. Tôn Quyền thì muốn mở rộng thế lực – còn Lưu Bị thì muốn có 1 căn cứ cắm dùi sau bao năm chinh chiến chưa từng tích lũy được.

Sau trận chiến Xích Bích rõ ràng “bỏ vốn” nhiều hơn trong liên minh Ngô – Thục thì Tôn Quyền bỏ vốn nhiều hơn; nhưng sau trận chiến bên “lấy phần” nhiều hơn lại là Lưu Bị. Lợi dụng Đông Ngô căng sức đánh với Tào Nhân ở Nam Quận – Khổng Minh phục binh lấy thành. Hơn nữa trong trận chiến này Lưu Bị “tiện tay” lấy được Kinh Châu. Điều này gây nên sự rạn nứt liên minh giữa Tôn – Lưu.

Sau đó những chuyện dùng dằng – bên Ngô thì Lỗ Túc liên tục đi đòi; Bên Lưu Bị tìm cách này cách khác để trì hoãn.

Diễn tiến tâm lý của các nhân vật hết sức phức tạp; giữa lợi ích cá nhân, lợi ích “doanh nghiệp” và lợi ích cho cái gọi là “liên minh” đại cuộc đan xen. Giữa những thứ tình và lý. Mâu thuẫn không ngừng;

è Trong một doanh nghiệp cũng vậy; sự phức tạp đến từ “con người” nó chất chứa tất cả những tốt – xấu.

è Tốt là tốt thế nào? Góc nhìn cho cá nhân, cho doanh nghiệp hay cho liên minh mong đợi sự hợp tác Win – Win.

è Tốt của người này có thể là xấu của người khác.

è Tốt của doanh nghiệp này có thể là xấu của doanh nghiệp khác.

è Win – Win có thực sự tồn tại không? Đây có thể là trường hợp lý tưởng trong đàm phán thương lượng; nhưng thực tế win – win có thể là cả 2 cùng nhượng bộ một số điều kém quan trọng hơn và cả 2 đạt được một số điều quan trọng.

Bây giờ thử phân tích một đoạn diễn tiến để thấy tâm lý nhân vật, những vấn đề tồn tại trong tổ chức, những quyết định với những vị trí, vai trò và góc nhìn của một số nhân vật.

Lỗ Túc đòi Kinh Châu vài lần không được trở về. Nghe tin Lưu Bị vừa mới mất vợ. Chu Du bàn kế với Lỗ Túc rằng gán gả em gái Tôn Quyền là Tôn Thượng Hương cho Lưu Bị để thực hiện việc dẫn dắt Lưu Bị vào chòng – đem thân vào Kiến Khang (đất Ngô) thực hiện việc bắt giữ Lưu Bị làm áp lực đổi lấy Kinh Châu.

Bây giờ trước tiên xét về tổ chức của bên Thục (Lưu Bị - tôi tạm gọi là Thục – Ngô, chứ đúng ra thời điểm này Lưu Bị chưa vào Xuyên lấy đất Thục):

-         Lưu Bị e ngại về chuyện tuổi tác – với lại vì liên minh nếu Lưu Bị khước từ việc thành thân này khiến cho Chu Du có cớ dụng binh.

-         Khổng Minh xét về mặt liên minh cũng không muốn xảy ra cuộc chiến với Ngô, nhưng nhìn nhận rõ ràng đây là cái bẫy của Chu Du nhằm khống chế Lưu Bị đổi lấy Kinh Châu.

-         Quan, Trương: không muốn Lưu Bị đi vào hiểm cảnh, nhất là khi Lưu Bị đi giao lại quyền hành lại cho Khổng Minh thì Quan, Trương không phục.

  

Hãy chú ý đến một số đoạn đối thoại sau:

·      Đối thoại giữa 3 anh em Lưu, Quan, Trương:

-         Quan, Trương: tụi em theo đại ca chinh chiến bao nhiêu năm ngại gì chuyện giao tranh – Chu Du có dẫn binh đến thì có tụi đệ đây đại ca lo gì.

-         Lưu Bị: hiện nay Kinh Châu cũng mang danh là mượn, cả một đời chinh chiến nay mới có được một căn cứ, bây giờ lại giao tranh động binh như vậy không những cắt đứt liên minh, đôi bên lưỡng bại câu thương thì Tào Tháo dễ dàng tiêu diệt.

Ta đã nói rồi, mấy đệ không cần lo cho ta; nếu chúng ép buộc ta thì cũng không thể đánh đổi Kinh Châu; còn có mấy đệ và quân sư trông giữ thì họ cũng không dám bức bách, có bức ta thì mấy đệ cũng nhất định vì đại cuộc.

-         Quan, Trương: đành vậy, nhưng 2 đệ có điều này không biết nói thế nào?

-         Lưu Bị: mấy đệ cứ nói giữa huynh đệ chúng ta có gì mà ngập ngừng.

-         Quan, Trương: khi đại ca đi giao toàn bộ binh quyền cho Khỗng Minh; lỡ đại ca chưa về mà Khổng Minh muốn chiếm giữ riêng làm chủ Kinh Châu thì sao?

-         Lưu Bị: tại sao các đệ lại có thể nói những câu như vậy – trước khi có tiên sinh thì huynh đệ ta thế nào? Nay xây dựng chút thành tựu thì các đệ lại phủi đi? Nói xong Lưu Bị rút dao găm nói ta thà chết chứ không muốn mấy đệ suy nghĩ này mà bất kính với tiên sinh; khi ta đi rồi các đệ không nghe lời tiên sinh thì ta chẳng thà chết đi.

-         Quan, Trương: trùng xuống và nói. Chúng đệ xin nghe theo lời căn dặn của đại ca.

·      Đối thoại giữa Lưu Bị và Khổng Minh:

-         Lưu Bị: trước khi ta đi giao phó Kinh Châu cho tiên sinh, mọi việc tiên sinh cứ thay ta giải quyết.

-         Khổng Minh: chúa công đi đợt này tôi có phần lấn cấn giữa tình và lý. Về tình rõ ràng đây là cái bẫy mà chúa công lại dấn thân vào hiểm cảnh, còn lý thì rõ ràng cả tôi và chủ công đều biết rõ tính chất quan trọng của liên minh không thể bị đứt hơn nữa động binh thời điểm này kẻ có lợi là Tào Tháo.

Nhưng tôi cũng có điều khó nói – Lượng tôi tuổi trẻ không có tài đức được chúa công giao cho trọng trách giữ lấy Kinh Châu quả là quá sức. Xin chúa công giao lại cho người khác.

-         Lưu Bị: tiên sinh không cần khiêm tốn, ta hiểu tiên sinh ngại về phía Quan, Trương không phục.

Ta nói hết ruột gan ta là: chuyện khôi phục nhà Hán là tâm nguyện cả đời của ta; chuyện anh em ta so với đại sự khôi phục nhà Hán thì đừng nhắc đến. Tài của tiên sinh hơn hẳn nếu có làm chủ Kinh Châu để khôi phục nhà Hán thay ta thì cũng được có chuyện gì?

-         Khổng Minh cả kinh: xin chúa công đừng nói như vậy. Lượng này được chúa công tri ngộ, ơn chưa kịp báo đáp làm sao có thể nghĩ đến những chuyện đại nghịch như vậy.

-         Lưu Bị: ta đã biết tài năng của tiên sinh, nay ta lại hiểu rõ được tấm lòng của tiên sinh như vậy thì ta còn lo lắng gì. Ta giao phó mọi việc cho tiên sinh – Quan, Trương tiên sinh dùng được thì dùng còn không thì bỏ đi.

Nay ta đã quyết và có vài lời như vậy.

-         Khổng Minh nói: chúa công đừng nói như vậy, cho dù chúa công không về tôi sẽ cùng Quan, Trương tướng quân phù trợ ấu chúa hoàn thành đại nghiệp.

Lời bàn:

Trong tổ chức doanh nghiệp – mỗi người đều có những tâm tư, động lực, vai trò vị trí khác nhau; góc nhìn và cách hành xử cũng khác nhau.

Mọi sự thành bại đều do con người mà ra.

Vai trò của người chủ hay CEO cực kỳ quan trọng trong việc xây dựng và ổn định tổ chức.

Lưu Bị làm rất tốt vai trò này:

Nắn gân Quan, Trương để không được làm bậy – nổi loạn phá hoại tổ chức vì mối tình riêng.

Đối với Khổng Minh thì Lưu Bị vừa dò hỏi vừa nhắn nhủ, cũng đồng thời khéo nhắc về vai trò đảm nhiệm được trao không được vì “tình riêng” mà quên đại cuộc.

Tinh tường trong việc phân công nhiệm vụ - kế thừa. Đã trao quyền thì “tin tưởng” (dù thực tế có thể không tin, nhưng nghệ thuật dùng người mức độ khiến người khác hết lòng, không thể từ chối và biết nhấn ở đâu là NGHỆ THUẬT).

Vai trò Khổng Minh: dù gánh vác trọng trách, bản thân cũng không có ý muốn chiếm lấy vị trí của Lưu Bị, nhưng cũng phải bộc bạch những khó khăn, trở ngại khi ngồi ghế nóng; bắt buộc Lưu Bị phải dọn dẹp trở ngại là Quan, Trương để giảm bớt áp lực.

Vai trò Quan, Trương chỉ vì tình riêng và suy cho cùng người vào sinh ra tử chỉ là 3 anh em; động cơ và góc nhìn của họ không thể xa như Lưu Bị và Khổng Minh.

Lưu Bị đóng vao trò CEO biết rõ tâm tính và cách hành xử khôn khéo tránh xung đột và đặt nhân sự của mình vào đúng vai trò để thực hiện chiến lược khôi phục nhà Hán.

Bài sau tôi sẽ phân tích bên Đông Ngô