30 NỖI ĐAU THÁCH THỨC CỦA CEO - BÀI 8: Dự đoán các đột phá công nghệ đặc thù của ngành

Đỗ Ngọc Minh

Nỗi Đau 8: Dự đoán các đột phá công nghệ đặc thù của ngành

• Mô tả Nỗi đau: Các đột phá công nghệ có thể làm cho các mô hình kinh doanh đã có trở nên lỗi thời gần như ngay lập tức. Thách thức nằm ở bản chất không thể đoán trước của sự thay đổi, chi phí cao của việc đánh giá sai, và sự phức tạp của việc phân biệt giữa xu hướng thực sự và những lời cường điệu.
• Giải pháp chiến lược: Cần một cách tiếp cận chủ động, có kỷ luật, kết hợp tầm nhìn xa, sự nhanh nhạy và hợp tác để dự đoán và chuẩn bị cho các đột phá.

CÂU CHUYỆN DẪN DẮT

Hãy tưởng tượng bạn là một CEO đang nhìn ra cửa sổ văn phòng, lo lắng về những đột phá công nghệ có thể làm đảo lộn ngành của mình chỉ trong chớp mắt – như cách AI đang thay đổi mọi thứ, khiến mô hình kinh doanh cũ trở nên lỗi thời, với rủi ro chi phí cao nếu đoán sai giữa xu hướng thực và lời đồn thổi.

Tôi muốn chia sẻ với các bạn một câu chuyện thực tế về việc dự đoán các đột phá công nghệ đặc thù của ngành – một nỗi đau lớn, đòi hỏi phải chủ động phân biệt tín hiệu thực từ nhiễu, và chuẩn bị để không bị bỏ lại phía sau.

Câu chuyện này sẽ minh họa rõ ràng các bước thực hiện, giúp bạn thấy cách áp dụng chúng một cách logic và dần dần, thông qua tầm nhìn xa, sự nhanh nhạy và hợp tác. Tôi sẽ kể về anh Trương Gia Bình, nhà sáng lập kiêm Chủ tịch FPT Corporation – một trong những tập đoàn công nghệ hàng đầu Việt Nam, chuyên về phần mềm, dịch vụ số và AI. Từ những năm 2010, FPT đã đối mặt với nỗi đau khi ngành công nghệ Việt Nam còn non trẻ, dễ bị vượt qua bởi các đột phá toàn cầu như AI và cloud computing.

Nhiều đối thủ địa phương thất bại vì không dự đoán kịp, nhưng anh Bình, với vai trò CEO, nhận trách nhiệm dẫn dắt tầm nhìn chiến lược: phải là người "canh gác tương lai", bằng cách xây dựng văn hóa dự đoán, phân bổ nguồn lực cho theo dõi xu hướng, thúc đẩy hợp tác và đảm bảo lãnh đạo thống nhất để chuyển đổi kịp thời. Nhờ đó, FPT không chỉ sống sót mà còn dẫn đầu, như khi họ sớm đầu tư vào AI từ 2018, dẫn đến tăng trưởng doanh thu gấp đôi trong đại dịch và giới thiệu các giải pháp breakthrough tại hội nghị AISC 2025. Và đây là hành trình của anh Bình và FPT, qua từng bước logic mà bất kỳ CEO nào cũng có thể kham khảo.

Đầu tiên, anh Bình thiết lập một bộ phận chuyên trách tìm kiếm đổi mới để phát hiện tín hiệu sớm. Năm 2018, ông thành lập FPT AI Center – một nhóm chuyên theo dõi startup toàn cầu, phòng lab nghiên cứu như kiểu  MIT hay Google DeepMind đã và đang làm, các khoản đầu tư mạo hiểm qua quỹ FPT Ventures. Nhóm này phân tích báo cáo từ CES hay TechCrunch, giúp FPT phát hiện đột phá AI trong ngành phần mềm, như machine learning cho tự động hóa, và nhanh chóng áp dụng vào sản phẩm như akaBot – robot tự động hóa quy trình, mang về hợp đồng triệu đô từ các ngân hàng Việt Nam.

Tiếp theo, FPT tận dụng phân tích dự đoán để dự báo đột phá. Họ đầu tư vào công cụ như Tableau và AI analytics để phân tích dữ liệu khách hàng (từ hàng triệu người dùng dịch vụ), động lực thị trường (như nhu cầu số hóa hậu COVID), và hoạt động đối thủ như VNG hay Viettel.

Ví dụ, dữ liệu cho thấy xu hướng GenAI sẽ bùng nổ, nên FPT dự đoán và phát triển nền tảng FPT.AI từ sớm, giúp họ dẫn đầu thị trường Việt Nam với chatbot và voice AI, tăng hiệu quả khách hàng lên 30%.

Với insights đó, anh Bình tham gia hợp tác liên ngành để có cái nhìn sâu hơn. FPT hợp tác với các công ty công nghệ như NVIDIA (cho AI hardware), viện nghiên cứu như Đại học Bách Khoa Hà Nội, và thậm chí đối thủ như Viettel trong liên minh AI quốc gia. Tại hội nghị AISC 2025, họ giới thiệu chip semiconductor và AI solutions, nhờ hợp tác này, giúp FPT tiếp cận công nghệ tiên tiến mà không phải đầu tư một mình, mở rộng sang thị trường Mỹ và Nhật.

Để chuẩn bị toàn diện, FPT thực hiện hoạch định kịch bản. Anh Bình dẫn dắt các buổi brainstorming hàng quý với lãnh đạo, đánh giá đột phá tiềm tàng như quantum computing hay metaverse, tính toán tác động (ví dụ, AI có thể làm lỗi thời dịch vụ thủ công), và vạch chiến lược ứng phó – như kế hoạch B chuyển sang cloud nếu AI bùng nổ, giúp họ nhanh chóng thích ứng đại dịch bằng cách chuyển 100% dịch vụ online.

Song song đó, anh Bình nuôi dưỡng văn hóa học hỏi liên tục để mọi cấp độ đều tham gia. Ông khuyến khích nhân viên cập nhật qua chương trình "FPT University" và "Innovation Day", nơi ai cũng có thể thử nghiệm ý tưởng mà không sợ thất bại – ví dụ, một kỹ sư trẻ đề xuất upskilling AI qua hợp tác Udacity, dẫn đến 10.000 nhân viên được đào tạo, biến FPT thành "nhà máy tài năng" cho đột phá công nghệ.

Để theo dõi chặt chẽ, FPT tích cực theo dõi đối thủ và công ty phi truyền thống. Họ sử dụng công cụ như Crunchbase để giám sát đầu tư R&D của Google hay Tencent, sản phẩm mới của startup Việt như MoMo, và quan hệ đối tác – giúp dự đoán semiconductor sẽ là đột phá tiếp theo, dẫn đến FPT đầu tư sớm vào chip design, ra mắt tại AISC 2025.

Cuối cùng, anh Bình thống nhất lãnh đạo xung quanh tầm nhìn chung. Ông tổ chức thảo luận thẳng thắn với ban điều hành về mối đe dọa (như AI làm mất việc) và cơ hội (như xuất khẩu AI), đảm bảo phản ứng gắn kết – ví dụ, toàn bộ lãnh đạo đồng ý phân bổ 15% ngân sách cho AI, giúp FPT đạt doanh thu 1 tỷ USD năm 2024.

Kết quả? FPT không chỉ dự đoán mà còn dẫn dắt đột phá, với tăng trưởng 25% hàng năm, trở thành công ty công nghệ Việt Nam đầu tiên niêm yết tại Mỹ, và được công nhận là leader trong AI tại Đông Nam Á.

Từ câu chuyện của FPT, chúng ta rút ra bài học quan trọng: Dự đoán đột phá công nghệ đòi hỏi sự chủ động liên tục, kết hợp theo dõi sớm với hợp tác và văn hóa học hỏi, để biến bất ngờ thành cơ hội – đặc biệt ở Việt Nam, nơi tốc độ số hóa nhanh nhưng nguồn lực hạn chế, dự đoán đúng có thể tạo lợi thế cạnh tranh lớn. Vai trò của CEO ở đây rất then chốt: Bạn là "người dẫn đường tương lai", với nhiệm vụ thiết lập bộ phận theo dõi, thúc đẩy phân tích và hợp tác, dẫn dắt hoạch định kịch bản, nuôi dưỡng văn hóa đổi mới, giám sát đối thủ, và thống nhất lãnh đạo để đảm bảo tổ chức nhanh nhạy, tránh đánh giá sai chi phí cao và tận dụng đột phá cho tăng trưởng bền vững. Các CEO thân mến, nếu ngành của bạn đang đối mặt với nỗi đau này, hãy thử thành lập nhóm tìm kiếm đổi mới ngay hôm nay. Bạn nghĩ sao về hành trình của FPT?

-------------------------------------------------

• Các bước thực hiện chi tiết:

1.   Thiết lập một bộ phận chuyên trách tìm kiếm đổi mới: Tạo một nhóm chuyên theo dõi các công ty khởi nghiệp, phòng thí nghiệm nghiên cứu và các khoản đầu tư mạo hiểm để phát hiện các tín hiệu sớm về sự đột phá.

2.   Tận dụng phân tích dự đoán: Đầu tư vào các công cụ phân tích tiên tiến để phân tích hành vi của khách hàng, động lực thị trường và hoạt động của đối thủ cạnh tranh nhằm dự báo các đột phá tiềm tàng.

3.   Tham gia hợp tác liên ngành: Hợp tác với các công ty công nghệ, các viện nghiên cứu hoặc thậm chí các đối thủ cạnh tranh có thể cung cấp những hiểu biết có giá trị về các ngành liền kề.

4.   Thực hiện hoạch định kịch bản: Động não về các đột phá tiềm tàng, đánh giá khả năng và tác động của chúng, và vạch ra các chiến lược ứng phó cho nhiều tương lai có thể xảy ra.

5.   Nuôi dưỡng một văn hóa học hỏi liên tục: Khuyến khích nhân viên ở mọi cấp độ cập nhật thông tin về các tiến bộ công nghệ và thử nghiệm các ý tưởng mới mà không sợ thất bại.

6.   Tích cực theo dõi các đối thủ cạnh tranh và các công ty phi truyền thống: Theo dõi các khoản đầu tư R&D, các sản phẩm ra mắt và quan hệ đối tác chiến lược của cả đối thủ truyền thống và các công ty đột phá mới nổi.

7.   Thống nhất lãnh đạo xung quanh một tầm nhìn chung: Tạo điều kiện cho các cuộc thảo luận thẳng thắn với các giám đốc điều hành cấp cao về các mối đe dọa và cơ hội tiềm tàng để đảm bảo các phản ứng gắn kết.

-----------------------------------------------------------

• Công cụ, Framework và Mô hình đề xuất:
• Phân tích PESTLE (Political, Economic, Social, Technological, Legal, Environmental): Một framework để phân tích các yếu tố vĩ mô bên ngoài có thể ảnh hưởng đến một tổ chức.

Cách áp dụng chi tiết: Thường xuyên thực hiện phân tích PESTLE, đặc biệt tập trung vào yếu tố Công nghệ (Technological). Theo dõi các bằng sáng chế mới, các bài báo nghiên cứu, các khoản đầu tư mạo hiểm và các xu hướng công nghệ ở các ngành khác có thể ứng dụng chéo. Điều này giúp phát hiện các tín hiệu sớm về sự thay đổi đột phá.